Oer-Hollands fietsen over de Utrechtse Heuvelrug

Op reis in eigen land

Inmiddels zal het de meeste lezers wel duidelijk zijn dat het mijn doel is om mensen te inspireren op reis te gaan in eigen land. Verre reizen worden al gauw interessant en fascinerend gevonden, maar niet iedereen kan die betalen of er de benodigde tijd voor vrijmaken. Bovendien valt er in ons eigen land ook genoeg moois te ontdekken. We hebben hier misschien geen hoge bergen waar je kunt snowboarden maar wel heuvels om te mountainbiken. Ons land mag dan bekend staan als laag en vlak, toch stikt het van de hoogteverschillen. Niet alleen de duintoppen langs de kust, maar wat dacht je van de Utrechtse en Sallandse Heuvelrug of de Veluwe in het midden van ons land, de Loonse en Drunense Duinen in Brabant of de Maasduinen in Limburg? De meeste van deze prachtige natuurgebieden zijn inmiddels omgedoopt tot Nationaal Park. Hoogste tijd dus om verslag uit te brengen van de twintig Nationale Parken die Nederland rijk is. In deze blog lees je alles over Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug.

Nationaal Park

Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug ligt (goh, verrassend) in de provincie Utrecht. Het ligt tussen Leusden en Rhenen en bestaat voornamelijk uit stuwwallen die zijn ontstaan tijdens de laatste twee ijstijden. Honderdvijftigduizend jaar geleden werd de Nederlandse zandgrond opgestuwd door gletsjers die toen vanuit Scandinavië ons land binnendrongen. Zodra die weer begonnen te smelten lieten ze mooie heuvels na en flinke zwerfkeien achter. Toen het klimaat warmer werd is het gebied bebost geraakt. Tegenwoordig is de Utrechtse Heuvelrug op de Veluwe na het grootste bosgebied van Nederland, maar door ontbossing, bebouwing en infrastructuur is dat gebied wel erg versnipperd geraakt. Al in de vroege middeleeuwen moesten de oorspronkelijke bossen plaatsmaken voor landbouw en veeteelt. De heidevelden (bijvoorbeeld het Leersumse veld) en de stuifzanden (zoals de Soesterduinen) herinneren nog aan die tijd. Pas in de negentiende en twintigste eeuw kwam grootschalige herbebossing op gang. In eerste instantie werden er alleen maar dennenbomen geplant in saaie rijtjes en ontstonden er eentonige jonge bossen, maar langzamerhand ontstaat er tegenwoordig weer de variatie die een gezond bos nodig heeft. Thank god!

Sterren van het bos

Het klinkt misschien bizar, maar als natuurfreak voel ik daadwerkelijk het verschil tussen zo’n kunstmatig bos en een écht bos. Bij een echt bos voel ik de ziel van het bos en krijg ik een ontspannen en gelukkig gevoel, terwijl ik me in een aangeplant bos een beetje depressief begin te voelen. Wellicht heeft dit te maken met mijn jeugd. Ik ben opgegroeid in de kunstmatige en uiterst oninspirerende Flevopolder waar ik constant werd geconfronteerd met het feit dat er niks te zien of te beleven was: overal waar ik keek zag ik dezelfde uitzichtloze horizon. Alleen maar saaie groene weilanden, drekkige polders en sneue aangeplante nepbossen waar de bomen in rechte lijnen staan opgesteld. Een armoedig landschap zonder historie, cultuur en identiteit. Je zou er toch spontaan van aan de drugs gaan… Gelukkig woon ik daar niet meer en dwaal ik al jaren met veel plezier (en verschillende vriendinnen) over de prachtige zandvlakte van de Soesterduinen en door de heerlijke bossen bij Lage Vuursche (waar je overigens ook vet lekkere pannenkoeken kan eten). Op sommige delen van de Utrechtse Heuvelrug vind je zelfs nog concentraties van oude boskernen. Precies die gedeelten hebben me altijd enorm aangetrokken (terwijl ik toen nog niet eens wist dat dit oerbossen waren) en worden aangeduid als sterlocaties. Je kunt deze oerbossen vinden bij: de Grebbeberg, het Jagtbos, de bossen ten oosten van Klein Ginkel, de Stompert, de Vlasakkers, de Leusderheide, de Soesterduinen, de Zevenlindenweg en bij Lage Vuursche. Zo, weet jij tenminste waar je wezen moet voor een shotje groene energie!

Beestenboel

Naast (oer)bossen, stuifzanden en heidevelden kan je bij de Utrechtse Heuvelrug ook wilde dieren tegenkomen. Zoals ik al schreef is het gebied echter behoorlijk versnipperd geraakt waardoor het geen aaneengesloten leefgebied meer vormt. Ik vind het al vervelend dat ik opeens uitkom bij een drukke verkeersweg wanneer ik net lekker door de bossen aan het lopen of fietsen ben, maar voor de dieren is dat natuurlijk helemaal een ramp. Omdat de Utrechtse Heuvelrug een onsamenhangend geheel vormt van kleine populaties die vaak ver uit elkaar liggen bestaat het risico dat de wilde dieren uitsterven. Gelukkig is er tegenwoordig iets meer aandacht voor het behoud van de natuur waardoor er nog bosbewoners voorkomen, zoals: reeën, eekhoorntjes, vossen, dassen en zeldzame boommarters. Daarnaast kan je er bunzingen, wezels en hermelijnen spotten (al is die kans wel heel klein) en natuurlijk vind je rondom de landgoederen talloze vleermuizen. Te-ne-ne-ne-ne-ne BATMAN!

Uitzichttoren

Een vriendinnetje van mij is al net zo’n enthousiaste bosnimf als ik en beschikt bovendien over bizar veel kennis over allerlei soorten dieren, dus toen we op een warme zomerdag in augustus een boswandeling wilden maken kwamen we al gauw uit bij de Utrechtse Heuvelrug. We besloten de blauwe wandelroute bij de Kaapse Bossen in Doorn te volgen en beklommen de zesentwintig meter hoge uitzichtoren, bekeken de Doornsche Kei van dichterbij en kletsten de oren van elkaars kop terwijl we ons een weg baanden door het bos, over de paars bloeiende heide en door het stuifzand. Daarbij verloren we op een cruciaal kruispunt nog wel een blauwe paal uit het oog waardoor we ruim een kilometer verkeerd zijn gelopen. Gelukkig vond ik al gauw de juiste route terug door de kaart grondig te inspecteren, iets wat me tot op de dag van vandaag de benoeming heeft opgeleverd tot Kapitein Paal. Top, ik ben dol op palen (en yes, a dirty mind is a joy forever)!

Toppers van het park

Het heuvelachtige gebied kent een groot aantal toppers (nee, niet die irritante gasten die in de Amsterdam Arena afgrijselijke Nederlandstalige muziek ten gehore brengen, maar échte toppers, als in inimini bergtopjes). Deze hebben imposante namen als Amerongse Berg, Amersfoortse Berg, Buurtsche Berg, Darthuizerberg, Donderberg, Doornse Kaap (met uitzichttoren), Elsterberg, Foldocusheuvel, Galgenberg, Geerenberg, Hazenberg, Heinenberg, Grebbeberg, Koerheuvel, Laarschenbeg, Leersumse Berg, Lombokheuvel, Maarnse Berg, Paasheuvel, Prattenburgse Berg, Ruiterberg, Sint Helenaheuvel, Sparreboomsche Berg, Stompert, Thymse Berg, Vlakke Berg, Zonheuvel en Zuilensteinse Berg. En ja, omdat ik ik graag volledig wil zijn in mijn informatieverstrekking heb ik ze zojuist alle achtentwintig opgesomd. Met al die ‘bergen’ is het een ideaal gebied voor mountainbikers en sportfietsers, maar ook voor leken zoals ik die het gewoon leuk vinden om te fietsen. Omdat het me tof leek om de hele Utrechtse Heuvelrug te kunnen zien maar geen zin had om ruim zeventig kilometer te mountainbiken, huurde ik samen met een vriendin in december twee elektrische fietsen bij de Bergse Bossen.

Zadelpijn

Daar begint en eindigt een uitgebreide fietsroute waardoor je de gehele Utrechtse Heuvelrug inclusief alle hoogtepunten (letterlijk en figuurlijk) kunt overzien. We fietsten langs oude landgoederen en kastelen oals Kasteel Amerongen, door historische vestingstadjes, langs de Pyramide van Austerlitz (een lelijk ding dat daar tweehonderd jaar geleden is gebouwd door soldaten van Napoleon) en genoten vooral intens van de kleine bospaadjes waar we keihard met onze fietsen overheen konden crossen. Echt een aanrader die e-bikes! Zo werden we niet moe terwijl we constant moesten klimmen en dalen. Ook bij deze route bleek het nog een uitdaging om alle fietsknooppunten te spotten waardoor we een paar keer verkeerd fietsten, maar daardoor kwamen we wel uit op een interessant hoogtepunt: het hoogste punt bij Maarn. Aan het einde van de dag zaten we tot kniehoogte onder de blubber van al het opspattende water en hadden we blauwe lippen van de zadelpijn waardoor we tot de Kerstdagen op een zwembandje moesten zitten. Oepsie! Ondanks de zadelpijn vind ik dit Nationale Park een absolute topper en zal ik er zeker vaker terugkeren. Wil jij ook eens door dit natuurgebied fietsen? Neem dan een gelzadel mee of koop zo’n zeemleren broekje (I know, dat ziet er niet echt geil uit maar is wel zo comfortabel). Ik ga ondertussen weer een ander park ontdekken, lees er alles over in mijn volgende blog!